مراقب پشت سرت باش!
این شیء صاف و شفاف چنان قدرتی به انسان می‌دهد که می‌تواند تصاویر خارج از زاویه دید خود را، که در حالت عادی مشاهده آن مقدور نیست، به راحتی تماشا کند.
آینه، توانایی انسان را برای درک بهترمحیط پیرامون و مدیریت رفتارهایی که خارج از دید اوست، افزایش می‌دهد. در واقع آینه برای اغلب انسان‌ها به مثابة ابزاری برای کنترل زاوایای مخفی محیطی است که موجب افزایش اعتماد به نفس و کسب احساس امنیت بیشتر نسبت به محیط اطراف می‌شود.
انواع آینه
آینه انواع مختلف دارد که با توجه به کاربردشان در زندگی انسان، قابل تقسیم است؛ از یک آینه تخت و کوچک در کیف دستی خانم‌ها برای کشف آشفتگی‌های ظاهری خود و تلاش برای اصلاح آن گرفته تا آینه‌های بزرگ صنعتی در تلسکوپ‌های فضایی و تجهیزات زیردریایی که به مشاهده زوایای خارج از دید ما کمک می‌کنند. با این حال به جرأت می‌توان اعتراف کرد که یکی از مهمترین انواع آینه را می‌توان در خودروها یافت که کاربرد اصلی آن، حفظ ایمنی سرنشینان وسایل نقلیه به هنگام رانندگی است.
در یک خودرو استاندارد، آینه‌های متعددی تعبیه شده است که هریک مسئول بالابردن ضریب دید راننده نسبت به محیط اطراف است، اما مهمترین آنها آینه جلو داخل کابین و آینه‌های جانبی است که تصویر روشنی از فضای پشت سر راننده و اطراف خودرو به ویژه هنگام تغییر مسیر ارائه می‌دهند.
اگر تجربه رانندگی با خودرو را داشته باشید، تأیید می‌کنید که بدون درک درست از رفتار سایر رانندگان و به ویژه آنها که در پشتِ سر یا اطراف‌تان حرکت می‌کنند و در دیدرس‌تان نیستند، رانندگی ایمن غیر ممکن است.
مهندس مرتضی مردانی‌ـ طراح فنی خودرو می‌گوید: امروزه اهمیت کاربرد آینه در خودروها به قدری افزایش یافته است از این تجهیزات در نقاط مختلف یک خودرو برای پوشش کامل دید راننده استفاده می‌شود.
این اهمیت به مقیاس خودرو نسبت به جاده و تعداد زوایای کور راننده بستگی دارد. مثلاً در یک خودروی سنگین نظیر اتوبوس یا تریلی، که جثه بزرگی نسبت به جاده و سایر خودروها دارد و از طرف دیگر دارای زوایای کور متعددی در دید سرنشینان و راننده نسبت به محیط اطراف است، آینه‌های تخت یا «کوژ» متعددی نصب می‌شود، تا قدرت کنترل خودرو و مدیریت رفتار دیگران را برای راننده افزایش دهد.
به گفته این کارشناس فنی، با نگاه کردن به کابین خودروهای سنگین، می‌توان آینه‌های زیادی را کشف کرد که هریک مسئول ارائه تصویر از یک زاویه خودرو به راننده هستند. آینه‌های محدّب بالا و پایین که روی آینه‌های جانبی نصب شده اند، آینه‌های روی رکاب که مسئول نمایش عمق میدان چرخ‌های جلو هستند یا آینه شیشه عقب که تصویری از فضای انتهای خودرو و قعر جاده نشان می‌دهد.
نوآوری‌های علمی در آینه‌های خودرو
آینه به عنوان یکی از قطعات مهم خودرو، در سالهای اخیر تحت مطالعات گسترده مراکز طراحی و مهندسی قرار گرفته‌اند تا کارایی آنها در رانندگی افزایش یابد.
خانم مهندس سمیرا موحدی‌ـ کارشناس یکی از مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودرو می‌گوید: اهمیت درک کامل از تصاویر پشت‌سر و اطراف خودرو در حین رانندگی، باعث شده است تا صنعت خودروسازی در سالهای اخیر به دنبال ارتقای کارایی آینه‌ها و استفاده از تجهیزات الکترونیکی برای ارائه بیشترین میدان دید به رانندگان باشد.
به گفته وی، ورود فناوری‌های نوین رایانه‌ای در هدایت خودرو ظرف ۱۰ سال اخیر، حوزه طراحی آینه‌ها را نیز متاثر کرده است و اینک شاهد ارائه مدل‌های کارآمدی از تجهیزات تصویری در صنایع خودروسازی اروپا و آسیای شرقی هستیم. تمامی این اقدامات به منظور ارتقای ایمنی رانندگان و سرنشینان خودروها صورت گرفته و نقش بسزایی در کاهش تصادفات ناشی از نقص میدان دید رانندگان، داشته است.
مهندس موحدی می‌گوید: در خودروهای جدید و به ویژه خودروهای شاسی بلند (SUV ) حسگرها و نمایشگرهای الکترونیکی تعبیه شده است که ضمن ارائه تصویر از زوایای کور راننده، به راهبری خودرو در جهت‌های مختلف خارج از دید راننده، کمک می‌کند.
کاربرد آینه‌های «الکتروکرومیک» در برخی از خودروها نیز نمونه دیگری از این نوآوری‌های علمی است که به رفع انعکاس نور خودروهای پشت سر در آینه میانی خودرو، کمک می‌کند.
اساس کار این نوع آینه به گونه‌ای است که وقتی که نور خودروهای پشتی با شدت بالا به آینه می‌تابد، رنگ آینه به صورت خودکار تیره می‌شود. تیره شدن رنگ آینه باعث ضعیف شدن بازتاب نور خودروهای پشتی می‌شود و در نتیجه چشم راننده از آزار نور مستقیم درامان می‌ماند. این آینه‌ها به طور خودکار در روشنایی روز به رنگ روشن و در تاریکی شب به رنگ تیره در می‌آیند.
این کارشناس صنعت خودرو می‌افزاید: در برخی از خودروهای جدید برای تقویت پوشش «ضد مه» و «ضد غبار»، از فناوری‌های نانو استفاده شده است. به کارگیری این نانو ذرّات در آینه خودرو سبب می‌شود تا سطح آینه مه آلود نشود و دید راننده به عقب و اطراف خودرو کامل باشد. پوشش‌های تیتانیومی به کاررفته در آینه برخی از خودروهای جدید نیز با خاصیت ضدانعکاسی، حدود ۶۰ درصد از نور آبی اطراف را منعکس می‌کند و مانع بازتابش شدید نور خورشید در طول روز می‌شود.از طرف دیگر خودروسازان بزرگ دنیا به دنبال استفاده از دوربین‌های کوچک در کابین به جای آینه‌های بغل خودرو هستند تا توانایی آیرودینامیک خودروها را بهبود دهند.
البته این ایده علمی هنوز مخالفان زیادی دارد که نگرانی کاهش ضریب ایمنی رانندگی در خودروهای دوربین دار است. به عنوان نمونه سازمان ترافیک و مقررات جاده‌ای آمریکا تصمیم گیری در مورد استفاده از این سیستم را به سال ۲۰۱۸ میلادی موکول کرده است تا مطمئن شود، دوربین‌های الکترونیکی جایگزین مناسبی برای آینه بغل خودروها است.
اهمیت آینه در رانندگی
این میزان وسواس و نگرانی در مورد استفاده از تجهیزات نوین به جای آینه خودرو، ناشی از نقش تاثیرگذار در کاهش تصادفات رانندگی است.
طبق آمار رسمی، عدم توجه به اطراف و انحراف ناگهانی به طرفین، دلیل اصلی بیش از ۵۰ درصد تصادفات رانندگی در معابر شهری و برون شهری است و نقش آینه در تصادفات درون شهری که تراکم خودرو در معابر بیشتر و فاصله جانبی آنها نسبت به یکدیگر کمتر است، اهمیت بالاتری دارد.
سردار حسین رحیمی ـ رئیس سابق پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ می‌گوید: عمده تصادفات رانندگی در کلانشهرها ناشی از سرعت بالا و عدم رعایت فاصله مناسب با خودروهای روبرو و مجاور است. البته نباید نقش بی توجهی به طرفین و تغییر مسیر ناگهانی از سوی رانندگان متخلف را در بروز سوانح رانندگی شهری، فراموش کرد.
به گفته وی اگررانندگان اهمیت بیشتری به تصاویر آینه عقب و اطراف خودرو بدهند، حجم زیادی از برخوردهای فیزیکی خودروها رخ نمی‌دهد.
رحیمی می‌افزاید: متاسفانه برخی از رانندگان خودروهای سواری با وجود آینه در داخل کابین، با اشیای مختلفی که روی صندلی عقب می‌گذارند، یا نصب اعلامیه فوت بستگان و برچسب‌های رنگی پشتِ شیشه عقب، مسیر دید پشتِ سر خود را سد می‌کنند.
از طرفی نوشتن اشعار یا عبارات پشت شیشه عقب می‌تواند علاوه بر کاهش میدان دید راننده نسبت به پشتِ سر خود، باعث اختلال در تمرکز رانندگان دیگر شود. گروه دیگری نیز به قدری از اهمیت آینه داخل خودرو غافلند که بالا یا پایین آن اشیای تزئینی آویزان می‌کنند و تنظیم آن را به هم می‌ریزند و یا باعث حواس پرتی خود در نگاه به عقب می‌شوند. این نوع رفتار نشان می‌دهد که اهمیت توجه به پشت‌سر به هنگام رانندگی هنوز برای برخی از افراد محرز نشده است.
این کارشناس رانندگی همچنین می‌گوید: بسیار دیده شده که برخی از افراد با خودرویی رانندگی می‌کنند که آینه بغل آن شکسته است و یا شفافیت لازم را ندارد. اتفاقاً همین گروه از رانندگان هنگام انحراف به طرفین و تغییر مسیر، به دلیل عدم دید کافی از زوایای کناری باعث بروز سوانح رانندگی می‌شوند.
وی به رانندگان توصیه می‌کند از سالم بودن، شفاف بودن و تنظیم آینه‌های خودرو نسبت به موقعیت خود، پیش از رانندگی اطمینان حاصل کنند و چنانچه پس از حرکت متوجه نقصی در کارکرد هریک از آینه‌ها شدند، باید فوراً توقف و نسبت به رفع مشکل اقدام کنند.
رحیمی ادامه می‌دهد: درصورت تنظیم نبودن آینه بغل سمت راست، می‌توان از سرنشین جلو برای رفع مشکل کمک گرفت و چنانچه صندلی جلو خالی بود، باید در محلی امن توقف و آینه را تنظیم کرد.
به گفته وی، رانندگان باید آینه بغل را به گونه‌ای تنظیم کنند که دستگیره درب عقب خودرو در آینه دیده شود و نیزبتوان انتهای خیابان را در آن مشاهده کرد.
علاوه بر آن، آینه وسط خودرو باید به گونه‌ای تنظیم شود که تمامی زوایای شیشه عقب خودرو کاملاً در آن قابل مشاهده باشد.
آینه و زوایای کور
احمد فنایی ـ مربی آموزشگاه رانندگی معتقد است: رانندگان پیش از اقدام به حرکت با خودرو، موظفند زاویه دید آینه نسبت به خود را تنظیم کنند. زیرا تنظیم آینه در حین رانندگی خطرآفرین است.
وی می‌گوید: رانندگان باید آینه وسط و دو آینه بغل را طوری تنظیم کنند که کمترین نقاط کور را داشته باشد.هنگام رانندگی نیز برای گرفتن سبقت و یا تغییر مسیر یا برای شروع حرکت در یک خیابان، باید تصویر درستی ازآینه‌ها داشته باشند. با این وجود همچنان زوایایی در پشتِ سر راننده و اطراف خودرو باقی خواهد ماند که دید راننده نسبت به آن کور است». نقطه کور «به محلی گفته می‌شود که توسط راننده دیده نمی‌شود؛ نه در آینه‌ها (آینه داخل خودرو و آینه‌های بغل) دیده می‌شود و نه در میدان دید راننده قرار دارد.
به گفته فنایی، برای اطمینان از نحوه تنظیم آینه‌ها کافی است رانندگان، یک خودرو را که از مسیر کناری آنها در حال عبور است، در نظر بگیرند. تصویر این خودرو باید قبل از اینکه از آینه عقب خودرو بیرون برود، در آینه‌های بغل دیده شود. همچنین قبل از اینکه تصویر خودرو از آینه‌های بغل خارج شود، خودرو باید در دید محیطی آنها قرار گرفته باشد. اگر این موارد در تنظیمات درست نبود، باید آینه‌ها را بار دیگر تنظیم کنند.
وی توصیه می‌کند برای کاهش ریسک از ناحیه نقاط کور، رانندگان به هنگام دور زدن یا تغییرمسیر کمی به جلو یا اطراف خم بشوند تا بتوانند حداکثر فضایی را که آینه‌ها نشان می‌دهند، ببینند.
این مربی رانندگی می‌افزاید: رانندگان وسایل نقلیه و به ویژه مبتدیان هروقت خواستند در طول یک خیابان تغییر مسیر بدهند، باید ضمن توجه کامل به روبرو و آینه‌ها، سعی کنند فرمان خودرو را به آرامی بچرخانند. با این کار هم کنترل بیشتری روی خودرو خواهند داشت و هم اینکه اگر خودرویی در زاویه کور آینه آنها قرار گرفته باشد، آنقدر فرصت دارد تا با بوق زدن، آنها را از تغییر مسیر ناگهانی منصرف کند.
فنایی با هشدار نسبت به تصویر قابل مشاهده در آینه بغل خودرو می‌گوید: سالهاست که در ساخت خودروها از شیشه کوژ یا محدّب برای ارائه تصویر بهتر در آینه بغل استفاده می‌شود. این نوع آینه باعث می‌شود راننده میدان وسیع تری را ببیند و فاصله اجسام را دورتر احساس کند. به همین دلیل روی آینه‌های بغل خودرو می‌نویسند «جسام از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیکترند». ین هشدار سبب می‌شود تا راننده فاصله اجسام کناری را با اندازه واقعی آنها تطبیق دهد و سپس تصمیم گیری کند.
نصب آینه اضافی
برخلاف رفتار برخی رانندگان در بی‌توجهی به آینه خودرو، گروه دیگری از رانندگان علاقه زیادی به نصب آینه‌های اضافی در داخل کابین و زیر نظر گرفتن تمامی سرنشینان دارند که این رفتار نیز غیرمنطقی و مخاطره‌آمیز است.
در قانون راهنمایی و رانندگی نصب آینه‌های غیرمجاز در داخل و خارج وسایل نقلیه مسافربری یک نوع تخلف محسوب می‌شود که برای این نوع تخلف با کد ۲۱۴۷ مبلغ ۲۰۰ هزار ریال جریمه تعیین شده است. البته برای معدودی از رانندگان که دارای اختلال در بینایی هستند، نصب آینه‌های اضافی داخل کابین کاملاً ضروری و قانونی است.
مطابق قوانین راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران افرادی که دارای ضعف شدید بینایی یا بینایی کامل در یک چشم خود هستند، به هنگام رانندگی باید از«آینه مخصوص» استفاده کنند. در گواهینامه رانندگی این افراد عبارت (رانندگی با نصب آینه مخصوص) و یا (محدودیت رانندگی کد ۱۷) قید شده است.
سروان محمدرضا فتح الهی ـ کارشناس راهنمایی و رانندگی می‌گوید: استفاده از آینه اضافی در کابین خودرو فقط برای این قبیل رانندگان مجاز است و سایر افراد به ویژه رانندگان وسایل نقلیه عمومی نظیررانندگان تاکسی، مجاز به نصب آینه‌های متعدد در نقاط مختلف کابین خودروهایشان نیستند.
به گفته وی جدا از مشکلات فرهنگی این اقدام، نصب آینه‌های اضافی در کابین باعث حواس پرتی راننده نسبت به تصویر اصلی پشتِ سر خود می‌شود.
نتیجه گیری
داشتن تصویر روشن و درک عمیق از محیط پیرامون به هنگام رانندگی یک ضرورت است و تجهیزاتی نظیر آینه یا دوربین‌های الکترونیکی به این کارایی در رانندگان کمک می‌کنند.فرقی نمی‌کند که خودروی مورد استفاده ما تا چه اندازه با فناوری‌های نوین تجهیز شده است یا صرفاً از آینه‌های معمولی در داخل کابین و اطراف بهره می‌برد. مهم این است که برای رانندگی ایمن باید مراقب رفتار رانندگان پشتِ سر و خودروهای مجاور باشیم. اگر خواستار افزایش ایمنی در رانندگی‌های شهری و برون شهری هستیم، باید عادت کنیم به تصاویر داخل آینه خودرو اهمیت دهیم و از هرگونه تغییر در طراحی خودرو که باعث کاهش میدان دید راننده می‌شود، خودداری کنیم.از طرف دیگر ارتقای ایمنی در حمل و نقل و کاهش تصادفات رانندگی، به جدّیت ماموران پلیس در برخورد با خودروهای فاقد آینه و یا رانندگان بی توجه با تصاویر موجود درآن، بستگی مستقیم دارد.
داشتن آینه سالم، تمیز و شفاف در خودرو و توجه فراوان به آن پیش ازهرگونه تغییر مسیر، هرگز نمایانگر ناشی بودن راننده نیست، بلکه ثابت کننده میزان اهمیت راننده به حفظ جان خود و اطرافیان به هنگام رانندگی است.
نوشته: کامران نرجه
این گزارش در صفحه 5 روزنامه اطلاعات چهارشنبه 4 تیر 1393 درج شده است
کوتاه بنویس برادر من خب ما مخاطب میمیریم تبا این چشمای ضعیفمون تا آخرش خوندیم من وبلگ شهرشما هم رفتم اما آخرش نفهمیدم کجاست . وقتی یک آقا دست به قلم میشه واقعا یعی خوب مینوسید شما هم خوب مینویسید خیلی عالی فقط من فکر کنم متری هم درآمد میده اره ؟البته من منظور خاصی ندارم